Aktywni nauczyciele, aktywne szkoły, aktywne społeczeństwo obywatelskie

Od lipca do końca grudnia 2005 dzięki dotacji Ministerstwa Spraw Zagranicznych RP zrealizowaliśmy projekt „Aktywni nauczyciele, aktywne szkoły, aktywne społeczeństwo obywatelskie”. Naszymi partnerami w realizacji projektu były następujące organizacje ukraińskie:
1. Regionalna Fundacja „Rezonans” we Lwowie koordynacja projektu w Ukrainie przewodniczący fundacji: Olena Grabowska
2. Wschodnioukraińskie Centrum Inicjatyw Obywatelskich „Totalna Akcja Poparcia dla Praw Człowieka i Demokracji” w Ługańsku, przewodniczący: Volodymyr Shcherbachenko,
3. Winnicka Grupa Obrońców Praw Człowieka w Winnicy, przewodniczący Dmytro Groysman, 4. Charkowska Obwodowa Fundacja „Alternatywa Społeczna” w Charkowie, przewodnicząca Maria Yasenowska,
5. M’ART /”Młodzieżowa AlteRnaTywa”/ w Czernihowie, przewodniczący Sierhiy Burow.   Koordynatorem projektu była Marzena Rafalska. Szczegółowy program działań w ramach projektu Aktywni nauczyciele, aktywne szkoły, aktywne społeczeństwo obywatelskie  

    2. Opis zrealizowanych przedsięwzięć  
1. Spotkanie robocze z partnerami lokalnymi Spotkanie robocze z przedstawicielami organizacji partnerskich odbyło się w Charkowie w dniach 14-15 lipca 2005r. Celem spotkania było ustalenie jednolitego programu szkolenia przygotowującego nauczycieli do dalszych działań, podział zadań związanych z opracowaniem materiałów dla nauczycieli oraz omówienie kwestii organizacyjnych. Przez dwa dni udało nam się zrealizować wszystkie cele spotkania. Ustaliliśmy program szkolenia, opracowaliśmy nowe ćwiczenia, podzieliliśmy pomiędzy siebie zadania związane z prowadzeniem szkolenia. Ustaliliśmy terminy przeprowadzenia seminariów i skład zespołów prowadzących zajęcia. Omówiliśmy wszystkie kwestie organizacyjne, ustaliliśmy także zakres odpowiedzialności każdego z partnerów i schemat komunikacji.  
2. Seminaria przygotowujące W sierpniu i wrześniu 2005 zorganizowaliśmy 5 czterodniowych, /32 godzinnych/ szkoleń dla 5 grup nauczycieli i pracowników socjalnych w pięciu obwodach Ukrainy /ługański, lwowski, winnicki, charkowski, czernihowski/.  

  Celem seminariów było:
1. przekazanie nauczycielom wiedzy z zakresu edukacji obywatelskiej /demokracja, społeczeństwo obywatelskie, koncepcja praw człowieka, praw dziecka oraz mechanizmy ich ochrony/, oraz rozwój umiejętności przekazywania tej wiedzy z wykorzystaniem adekwatnej, atrakcyjnej dla młodzieży metodyki,
2. zapoznanie ukraińskich nauczycieli z polskimi doświadczeniami aktywizacji środowisk lokalnych i prowadzenia edukacji obywatelskiej w szkołach.   Program szkolenia :

  Uczestnikami seminariów przygotowujących byli nauczyciele ze szkół wiejskich i małomiasteczkowych /do poziomu rejonu/. Naborem zajmowały się organizacje ukraińskie. Łącznie w seminariach uczestniczyło 125 osób.  
3. Praca własna uczestników projektu Założeniem naszym było, aby po szkoleniu każdy z uczestników opracował młodzieżowy projekt obywatelski lub scenariusz lekcji na temat związany z zagadnieniami omawianymi na szkoleniu. Mógł to być także scenariusz imprezy, przedsięwzięcia dla społeczności lokalnej /z udziałem młodzieży/. Zadanie to było okazją do samodzielnego zastosowania uzyskanej na szkoleniu wiedzy i umiejętności. Wielu uczestników szkoleń podjęło się tego zadania. Założenie, że zrobią to wszyscy, było jednak nadmiernie optymistyczne. Otrzymaliśmy łącznie 78 prac. Z każdej grupy szkoleniowej 13-17 uczestników nadesłało prace na konkurs . Kilku uczestników nadesłało 2, a nawet 3 prace. W większości były to scenariusze lekcji /62%/, reszta to plany projektów. Scenariusze dotyczyły takich tematów jak : demokracja , tolerancja, prawa człowieka, prawa dziecka, samorządność, miejsce obywatela w społeczności lokalnej. Plany projektów młodzieżowych dotyczyły działań podejmowanych na rzecz własnej szkoły i społeczności lokalnej.  
4. Praca w swoim środowisku szkolnym Uczestnicy, którzy nadesłali swoje prace na konkurs, często jednocześnie z pracą przesyłali nam informację o przeprowadzeniu lekcji według nadesłanego scenariusza, czy realizacji projektu młodzieżowych działań obywatelskich. Działania takie /jak wynika z informacji, które przedstawili na spotkaniu podsumowującym/ podjęła większość autorów prac.  
5. Nagranie filmu o działalności „EDUKATORA”. Od początku września rozpoczęliśmy pracę nad filmem o działalności stowarzyszenia. Film miał pokazywać szkoły i przedszkola prowadzone przez „Edukatora”, pracę nauczycieli, udział rodziców i społeczności lokalnej w funkcjonowaniu szkoły. Zakładaliśmy, że taki plastyczny przykład mógłby zachęcić innych do podejmowania podobnych prób i aktywności w swoim środowisku. Pracę nad filmem rozpoczęliśmy od zgromadzenia filmowych materiałów archiwalnych dotyczących działalności stowarzyszenia w ostatnich 5 latach. Nawiązaliśmy współpracę z TV Łomża. Zespół pod kierunkiem Tadeusza Zaremby opracował scenariusz filmu. Większość zdjęć nakręciliśmy w trakcie wizyty studyjnej, kiedy to goście z Ukrainy odwiedzali nasze szkoły i zapoznawali się z różnymi aspektami działalności stowarzyszenia. Jeden z naszych gości, Siergiej Burow, stał się stałym komentatorem wydarzeń. Równolegle z wersją polską wyprodukowana została ukraińska wersja językowa filmu.  
6. Wizyta studyjna grupy ukraińskich nauczycieli w Polsce Nasi goście przyjechali do Łomży 23 października. Zaproponowaliśmy im bogaty, 6-dniowy program zajęć /24-29.10 2006/ . Celem wizyty było zapoznanie ukraińskich nauczycieli z działalnością naszego stowarzyszenia i innych organizacji w obszarze prowadzenia edukacji obywatelskiej oraz aktywizowania lokalnych środowisk na rzecz rozwiązywania ich problemów. Uczestnicy zamieszkali w Łomży. Stąd codziennie wyjeżdżali na miejsca spotkań. Odwiedzali prowadzone przez nas szkoły, spotykali się z dziećmi, rodzicami i nauczycielami. Zapoznawali się z pracą szkół tak od strony organizacyjnej jak i programowej. Oprócz tego pokazaliśmy im pracę innych organizacji i instytucji pracujących na rzecz aktywizacji społeczności lokalnych .   Oto zrealizowany program wizyty:

  7. Zredagowanie i wydanie materiałów metodycznych Zadaniem uczestników po ukończonym szkoleniu przygotowującym, a jednocześnie warunkiem dalszego uczestnictwa w projekcie było nadesłanie planów projektów młodzieżowych działań obywatelskich, scenariuszy zajęć o demokracji i prawach człowieka, scenariuszy szkolnych lub środowiskowych imprez. Nadesłano łącznie 78 prac. W większości były to scenariusze lekcji /62%/, reszta to plany projektów. Scenariusze dotyczyły takich tematów jak : demokracja , tolerancja, prawa człowieka, prawa dziecka, miejsce obywatela w społeczności lokalnej. Planowaliśmy początkowo wydanie jednej broszury formatu A4 w miękkiej oprawie /60 stron/. Wydanie to /nakład 500 egzemplarzy/ było gotowe na początku grudnia i wszyscy uczestnicy seminariów podsumowujących, tak jak to było zaplanowane, otrzymali po 2 egzemplarze publikacji. W pierwszej części opublikowaliśmy 17 prac. Uczestnicy otrzymali także elektroniczną wersję publikacji. Okazało się jednak , że wystarczyło nam środków na wydanie drugiej części zbioru /w nieco mniejszym nakładzie 400 egzemplarzy/. Opublikowaliśmy jeszcze 21 prac nauczycieli . Druga część znajduje się w organizacjach partnerskich, które stopniowo będą rozsyłać ją nauczycielom. Pierwsza część zbioru została rozesłana do obwodowych ośrodków doskonalenia i kształcenia nauczycieli oraz do wielu organizacji pozarządowych pracujących w obszarze edukacji obywatelskiej. Redakcja i opracowaniem do druku prac nauczycieli zajęli się Olena Grabowska i Siergiej Burow. Obie broszury wydano we Lwowie.  
8. SEMINARIA PODSUMOWUJĄCE W grudniu zorganizowaliśmy 5 czterodniowych /16godzinnych/ spotkań wymiany doświadczeń.

  Celem spotkań podsumowujących było :
1. zaprezentowanie dokonań uczestników projektu w oparciu o przygotowaną dokumentację,
2. zaprezentowanie polskich doświadczeń /film, relacje uczestników wizyty studyjnej / 3. omówienie możliwości współpracy w przyszłości.   Wszystkie spotkania przebiegały według wspólnego programu:

  Uczestnicy byli bardzo wdzięczni za możliwość ponownego spotkania się i wymiany doświadczeń dotyczących przeprowadzonych działań. Wielu uczestników przywiozło ze sobą na spotkanie pełną dokumentację przeprowadzonych projektów, fotografie, plakaty, gazetki. Z dumą prezentowali kolegom swoje dokonania. Okazało się, ze wielu z nich współpracuje ze sobą , wymienia się materiałami i pomysłami na zajęcia. Nastąpiła także wymiana dwóch uczestników pomiędzy grupą lwowską i czernihowską. Czernihowianie pojechali na seminarium podsumowujące do Lwowa, lwowianie pojechali w gości do swoich czernihowskich kolegów. Opowiedzieli tam o rezultatach pracy całej grupy. Nauczyciele z różnych części Ukrainy rzadko kontaktują się ze sobą i rzadko mają możliwość wymiany doświadczeń, byli wdzięczni , ze stworzyliśmy im taką okazję.